اعتکاف
يکي از شيوههايش اسلامي براي تربيت نفس و درمان سرکشيهاي آن معتکف شدن در مساجد است که در ايامي خاص بسيار مورد توصيه قرار گرفته است. اين کار که از آن به اعتکاف ياد ميشود آداب و شرايطي دارد که التزام به آنها باعث ثمربخشي اين عمل عبادي ميشود و فوايد و نتايجي روحي و اخلاقي را براي فرد به ارمغان ميآورد. در اين مقاله بعد از تعريف اعتکاف برخي از اين آداب و ثمرات حاصل از آنها از قول بزرگان اسلام ذکر ميشود.
معناي اعتکاف
نکته: «[اعتکاف از ريشه] عکوف، در لغت اقامت است، پائيدن به درنگ و آرام و در شرع پائيدن است در مسجد بروجه طاعت، و قربت نيت در آن شرطست. که قربت بينيت درست نيايد، و مسجد در آن شرطست که گفت: «وَأَنتُمْ عَاكِفُونَ فِي الْمَسَاجِدِ.»[1] بدان که معتکف چنان فرا نموده است که من از جهان گريختهام، و کرده همه سال را درمانساز آمدهام، و درگاه [خدا] را لزوم گرفتهام، و آستانه بالين کردهام و خاک بستر، تا نيامرزي بازنگردم ازين در، لاجرم در خبر ميآيد که چون معتکف بيرون آيد، او را گويند بيرون آي از گناه خويش چنانکه آن روز از مادر زادي».[2]
فوائد و آثار اعتکافش
حکمت: «از حضرت رسول ـ صلي الله عليه و آلهـ روايت شده است که «خدا دوست دارد بنده پرهيزكار پنهان را» و فرمود: «بهترين مردمان مؤمني است که با مال و جان خود در راه خدا جهاد نمايد و بعد از او مردي است که در بيشهاي از بيشهها گوشهنشيني اختيار کند». از راه نجات از آن حضرت پرسيدند، فرمود: «در خانه خود بنشينيد و دين خود نگاه داريد و بر گناه خود گريه کنيد». از حضرت امام جعفر صادق(ع) منقول است که فرمود: «گوشهنشين در حصن خدا متحصّن است و در حفظ و حمايت او محفوظ است. پس خوشا به حال او اگر در ظاهر و باطن از همه کس جدا و بيگانه باشد».[3]
نکته: «ربيع بن خثيم گويد که «اگر تواني در موضعي باشي که تو کسي را نشناسي و کسي هم تو را نشناسد چنان کن. و در گوشهنشيني محافظت اعضاء و جوارح است از معاصي، و استراحت دل است، و سلامتي زندگاني است، و شکستن اسلحه شيطان است، و دوري از هر بدي است، و فراغت خاطر است، و هيچ پيغمبري و وصي پيغمبري نيست مگر اينکه در زماني گوشهنشيني و عزلت اختيار کرده، يا در ابتداي زمان خود، يا در آخر آن». [عزلت فوائد ديگري هم دارد] چون فراغت از براي عبادت و ذکر خدا و ياد او و انس به مناجات خدا و سير در ملکوت آسمانها و زمين و خلاصي از کثرت معاصي و آموختن اخلاق بد از مردم و استخلاص از فتنه و فساد مردم و مخاصمه و شرّ و ايذاي ايشان و قطع طمع مردم از او و...»
اعمال اعتکافروز سيزدهم رجب
روز سيزدهم ماه رجب مصادف با ولادت اميرالمؤمنين حضرت على(ع) است؛ و اوّلين روز از ايّام البيض است. روزه گرفتن در اين روز، و دو روز بعد، ثواب فراوانى دارد. و هر كس كه بخواهد عمل "امّ داوود" را به جای آورد، بايد اين روز را روزه بگيرد.
روز چهاردهم رجب:
روزه گرفتن در اين روز پاداش فراوانى دارد. در روايتى از رسول خدا (ص) مى خوانيم: "هركس كه روز چهاردهم ماه رجب را روزه بگيرد، خداوند پاداشى به وى عنايت كند كه نه چشمى ديده و نه گوشى شنيده و نه بر قلبى خطور كرده باشد!...".
اين شب، شب ارزشمندى است كه چند عمل در آن وارد شده است:
اوّل: غسل.
دوم: احياى آن شب به عبادت كه فضيلت بسيار دارد.
سوم: زيارت امام حسين (ع) كه زيارت آن حضرت در شب و روز نيمه رجب مورد تأكيد قرار گرفته است.
چهارم: شش ركعت نماز بگذارد (هر دو ركعت با يك سلام) و در هر ركعتى "حمد" و "يس" و "ملك" و "توحيد" را بخواند .
پنجم: بجا آوردن سى ركعت نماز، كه در هر ركعت يك مرتبه "حمد" و ده مرتبه سوره "توحيد" را بخواند، در روايتى از رسول خدا (ص) پاداش فراوانى براى اين نماز ذكر شده است.
ششم: دوازده ركعت نماز (هر دو ركعت به يك سلام) و در هر ركعت يك بار "حمد" و يك بار "سوره" را مى خوانى و پس از پايان نمازها هر يك از سوره هاى "حمد"، "فلق"، "ناس"، "توحيد" و "آية الكرسى" و همچنين
سوره "قدر" را چهار مرتبه مى خوانى و پس از آن، چهار مرتبه مى گويى: سُبْحانَ اللهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لاَ اِلهَ إِلاَّ اللهُ وَاللهُ اَكْبَر. سپس مى گويى: أللّهُ أللّهُ رَبِّي، لا أُشْرِكُ بِهِ شَيْئاً، ما شاءَ اللهُ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ الْعَلِىِّ الْعَظيمِ.
اين نماز را "سيّد" در "اقبال" از امام صادق(ع) روايت كرده است.
روز پانزدهم رجب:
روز مباركى كه در آن چند عمل وارد شده است:
اول. غسل كردن.
دوم. زيارت امام حسين(ع). در روايتى از محمّد بن ابى نصر نقل شده است كه از امام رضا (ع) سؤال كردم: "در چه ماهى زيارت امام حسين (ع) بهتر است؟" فرمود: "در نيمه رجب و نيمه شعبان"
سوم. بجا آوردن نماز جناب سلمان (همان گونه كه در اعمال روز اوّل ماه رجب)
چهارم. چهار ركعت نماز بگزارد (هر دو ركعت به يك سلام) و پس از سلام دستهاى خود را بگشايد و بگويد:
اَللّهُمَّ يا مُذِلَّ كُلِّ جَبّار، وَ يا مُعِزَّ الْمُؤْمِنينَ، اَنْتَ كَهْفى حينَ تُعْيينِى
خدايا اى خواركننده هر ستمكار سركش و اى عزت بخش مؤمنان تويى پناهگاه من در آن هنگام كه از
الْمَذاهِبُ، وَاَنْتَ بارِئُ خَلْقى رَحْمَةً بى، وَ قَدْ كُنْتَ عَنْ خَلْقى غَنِيّاً،
راهها وامانده شوم و تويى كه از روى مهرى كه به من داشتى به خلقت من دست زدى در صورتى كه از خلقتم بى نياز بودى
وَلَوْلا رَحْمَتُكَ لَكُنْتُ مِنَ الْهالِكينَ، وَ اَنْتَ مُؤَيِّدى بِالنَّصْرِ عَلى اَعْدآئى،
و اگر مهر تو نبود بطور مسلم من در زمره نابودان بودم و تويى كه مرا بوسيله يارى دادن بر دشمنانم كمك دهى
وَ لَوْ لا نَصْرُكَ اِيّاىَ لَكُنْتُ مِنَ الْمَفْضُوحينَ، يا مُرْسِلَ الرَّحْمَةِ مِنْ
و اگر يارى تو نبود بطور حتم من از رسوايان بودم اى فرستنده رحمت از
مَعادِنِها، وَ مُنْشِئَ الْبَرَكَةِ مِنْ مَواضِعِها، يا مَنْ خَصَّ نَفْسَهُ بِالشُّمُوخِ
معدنهاى آن و اى پديد آرنده بركت از جاهاى آن اى كه مخصوص داشت خود را
وَالرَّفْعَةِ، فَاَوْلِيآؤُهُ بِعِزِّهِ يَتَعَزَّزُونَ، وَ يا مَنْ وَضَعَتْ لَهُ الْمُلُوكُ نيرَ الْمَذَلَّةِ
به بلندى مقام و رفعت و از اين رو دوستانش به عزت او عزيز گردند و اى كه پادشاهان طوق مذلت
عَلى اَعْناقِهِمْ، فَهُمْ مِنْ سَطَواتِهِ خآئِفُونَ، اَسئَلُكَ بِكَيْنُونِيَّتِكَ الَّتِى
را براى او بر گردن نهاده اند و از سطوتهاى او ترسانند از تو خواهم به حق بود كردنت كه آن را
اشْتَقَقْتَها مِنْ كِبْرِيآئِكَ، وَ اَسئَلُكَ بِكِبْرِيآئِكَ الَّتِى اشْتَقَقْتَها مِنْ عِزَّتِكَ،
از كبرياى خود جدايش كردى و از تو خواهم به حق كبريايت كه آن را از عزتت برگرفتى و
وَاَسئَلُكَ بِعِزَّتِكَ الَّتِى اسْتَوَيْتَ بِها عَلى عَرْشِكَ،فَخَلَقْتَ بِها جَميعَ خَلْقِكَ
از تو خواهم به حق عزتت كه بوسيله آن بر عرش مستولى گشتى و بدان سبب همه خلق خود را آفريدى
فَهُمْ لَكَ مُذْعِنُونَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَ اَهْلِ بَيْتِهِ.
و همه به خداييت اعتراف دارند كه درود فرستى بر محمّد و خاندانش.
امام صادق(ع) از امير مؤمنان حضرت على (ع) نقل كرده است كه: هر غمزده و اندوهگينى اين دعا را بخواند، خداوند متعال اندوه و غم او را برطرف مى سازد.
پنجم. عمل امّ داوود. که در پست های قبل گفته شده.
علاقه مندي ها (Bookmarks)