دركي قمي «مولانا دركي قمي، از اكابر دارالمؤمنين قم است، و از علوم رسمي بهره مند است، و در مبادي حال به هند دكن شتافته در ولايت حيدرآباد در ظلّ تربيت سيادت پناه عاليجاه، علامةالعلمايي اميرمحمد مؤمن استرآبادي (سلّمه الله) كه در دكن پيشواي طبقه قطبشاهيّه است، به سر مي برد. و در شهور سنه سبع و عشر و الف (1017 ه ) از آنجا به قم آمده، مدّت يك سال در قم ساكن بود، و درين اثنا پادشاه ممالك بيجاپور ابراهيم عادلشاه (988 - 1035 ه ) روزي كه با شعرا و ندما بساط انبساط گسترانيده بود، از مولانا جسمي همداني استفسار مي فرمايند كه از شعراي اين جزو زمان برتري كر است؟ مولاناي مذكور مي فرمايند كه درين عرصه كسي به رتبه سخنسرايي چون مولانا دركي قمي نيست. پادشاه را ذوق ديدن او شده، آوردن مولاناي مزبور را به عهده يكي از تاجران ممالك عراق [عجم ] نموده، به اندك فرصتي مولانا دركي را در تختگاه بيجاپور حاضر مي سازد و الحال (1019 ه ) در آن ديار است، اين چند بيت از اشعار او قلمي شد».(10) (26 بيت)
تقي اوحدي گويد: «گويند كه جوانكي دركي تخلّص بالفعل (1022 - 1024 ه ) در دكن موجود است و از طبعي خالي نيست و او راست.»(11) (هفت بيت)
ولي قلي بيگ شاملوي هروي مي نويسد: «ديگر، پيرايه جهان خرّمي، نكهت بخش رياض گلشن سراي مردمي، حضرت مولانا محمد امين قمي است، كه قوّت درّاكه اش در ادراك معاني دقيق صاحب تحقيق است، تخلّص اين جناب در شاعري «دركي» مولدش دارالمؤمنين قم، و همچنين مشهور است كه حضرت آخوندي از اولاد امجاد مسيّب خلف شاه محمد خزاعي است. غزل را بسيار هموار مي گويد. ديوان او سي هزار بيت متجاوز است. از ابتداي سن تميز تا هنگامي كه سن شريف ايشان به عقد هفتاد رسيده، بعد از عبادت وهّاب انام به امر شاعري قيام و اقدام داشته، در سنه هزار و شصت و سه (1063 ه ) در بلده قم به جوار رحمت ايزدي پيوسته مدفنش در جوار معصومه [عليها السلام ] است، «دركي از عالم رفت» (1063) تاريخ فوت اوست، از جمله اشعارش اين چند بيت است».(12) (يك غزل هفت بيتي)
ولي قلي بيگ شاملوي هروي مي نويسد: «ديگر، پيرايه جهان خرّمي، نكهت بخش رياض گلشن سراي مردمي، حضرت مولانا محمد امين قمي است، كه قوّت درّاكه اش در ادراك معاني دقيق صاحب تحقيق است، تخلّص اين جناب در شاعري «دركي» مولدش دارالمؤمنين قم، و همچنين مشهور است كه حضرت آخوندي از اولاد امجاد مسيّب خلف شاه محمد خزاعي است. غزل را بسيار هموار مي گويد. ديوان او سي هزار بيت متجاوز است. از ابتداي سن تميز تا هنگامي كه سن شريف ايشان به عقد هفتاد رسيده، بعد از عبادت وهّاب انام به امر شاعري قيام و اقدام داشته، در سنه هزار و شصت و سه (1063 ه ) در بلده قم به جوار رحمت ايزدي پيوسته مدفنش در جوار معصومه [عليها السلام ] است، «دركي از عالم رفت» (1063) تاريخ فوت اوست، از جمله اشعارش اين چند بيت است».(12) (يك غزل هفت بيتي)
نصرآبادي گويد: «ملاّ دركي قمي، از كهنه شاعران بود، مدتي قبل از اين به اصفهان آمده، چند روز صحبت داشته شد. طبعش نهايت درويشي داشت. به قم رفته فوت شد. كلّياتش قريب بيست هزار بيت است، شعرش اين است».(13) (هجده بيت(
از اوست:
.................................................. ...................................... .بي شمع صراحي شب كس نور ندارد ميخانه بي ني خبر از سور ندارد
.................................................. .......................................هر تار جدا جاده سر منزل نغمه است كس راه درين پرده چو طنبور ندارد
.................................................. .....................................چون كعبه خرابات، ره دور نداردنزديكتر از مي به لب و جام به دست است
10) خيرالبيان، برگ 384 - 383.
11) عرفات، برگ 236.
12) قصص الخاقاني، خطي 13) تذكره نصرآبادي، ص 267.
علاقه مندي ها (Bookmarks)