کشور پادشاهی اسپانیاReino de España
اسپانیا
پرچم نشان
پایتخت
(و بزرگترین شهر)
مادرید
شرقی′۲۴°۱۳ شمالی′۳۱°۵۲
زبان رسمی اسپانیایی
نوع حکومت پادشاهی مشروطه
نام حاکمان
• پادشاه
• نخست‌وزیر

خوان کارلوس اول
خوسه لوییس رودریگس زاپاتِرو( PSOE )
مساحت
- مساحت ۵۰۴،۷۸۲کیلومتر مربع (۵۰ام)
- ‌آب‌ها (٪) ۱٫۰۴
جمعیت
- سرشماری 46,030,109
(27ام)
- تراکم جمعیت ۲۳۱٫۱‎/km۲‏ (۳۴ام)
تولید ناخالص داخلی (تخمین ۲۰۰۶)
- مجموع ۲٫۰۶۹ بیلیون دلار (۵ام)
- سرانه ۳۱٬۴۷۲ دلار (۱۷ام)
شاخص توسعه انسانی (۲۰۰۳) ۰٫۹۳۰ (بالا) (۲۰ام)
واحد پول یورو (€)۱ (EUR)
منطقه زمانی CET (ساعت جهانی+۱)
- تابستانی (DST) CEST (ساعت جهانی)
دامنه اینترنتی .es
پیش‌شماره تلفنی +۳۴
۱ تا پیش از سال ۲۰۰۲: پزوتا



اسپانیا (به اسپانیایی: España) کشوری واقع در شبه‌جزیره ایبری در جنوب غربی اروپا و از اعضای اتحادیهٔ اروپا است. نام رسمی اسپانیا، پادشاهی اسپانیا و پایتخت آن، مادرید می‌باشد. این کشور در شمال با فرانسه و آندورا، در غرب با پرتغال، در جنوب با جبل‌الطارق و مراکش و هم‌چنین دارای مرزهای دریایی در شرق با دریای مدیترانه، و در غرب و شمال با اقیانوس اطلس است.



سرزمین اسپانیا با ۵۰۴٬۰۳۰ کیلومتر مربع مساحت، ۵۱امین کشور پهناور جهان و دومین کشور بزرگ اروپای غربی بعد از فرانسه است که شامل قسمت اعظم شبه‌جزیره ایبری، جزایر بالئارس، جزایر قناری، شهرهای سبته (Ceuta) و ملیله در شمال قارهٔ آفریقا و برخی جزایر دیگر واقع در مقابل سواحل این قاره و خود شبه‌جزیره‌است.


زبان رسمی این کشور اسپانیایی است که امروزه ۵۰۰ میلیون نفر سخنور دارد.

تاریخ:
عصر باستان
قدیمی‌ترین ساکنان شبه‌جزیره ایبریا تشکیل دهندگان تمدّن‌های ایبری و باسکی بوده‌اند. در هزاره اول ق.م.، بخشی از اقوام سلت وارد مناطق شمال غربی شبه‌جزیره شدند. از آمیزش سلت‌ها و ایبرها هم، تمدن سلت‌ایبری در مناطق مرکزی به وجود آمد. در همین دوره،فنیقیان شهرهایی را در کرانه‌های مدیترانه و در سواحل اقیانوس اطلس در جنوب کشور بنیان گذاشته -مثل کادیس، مالاگا و غیره- و در آن‌ها صنعت را رونق دادند. یونانیان هم به قصد تجارت با مناطق داخلی به عمارت بنادری در کرانه‌های شمالی مدیترانه پرداختند.
در قرن سوم ق.م.، قرطاج برای دفاع از شبکه تجاری خود در برابر رم، وارد شبه‌جزیره شده و به استعمار مناطق ایبرنشین و سلت‌ایبرنشین پرداخت. مرکز قرطاجیان در شبه‌جزیره، بندر مهم قرطاج هدشت نوین (Cartagena ی کنونی) بود. طیّ جنگ‌های پونیک، که بین قرطاج و جمهوری رم به وقوع پیوسته است، شبه‌جزیره ایبری مرکز قشون‌کشی‌های کارتاژیان به سمت رم بود. بعد از دومین جنگ پونیک، رومیان تسخیر شبه‌جزیره را شروع کردند و این روند تا سال ۱۹ ق.م. ادامه داشته است.
با پیروزی رومیان، شبه‌جزیره ایبری جزو امپراتوری رم شد. روند رومی‌سازی زبانی، فرهنگی و اقتصادی در اواخر قرن دوم ق.م. شروع شد. اسپانیای کنونی نام و اکثر زبان‌ها و اساس شبکه جادّه‌های خویش را از این دوره به ارث برده‌است. عمق رومی‌سازی اسپانیا تا حدّی بوده‌است که سه تن از امپراتورهای رم (Traianus، Hadrianus و Theodosius I) و همین طور فیلسوف رواقی بزرگ سنکا (Lucius Anneus Seneca) و شعرای نامداری چون مارتیالیس (Marcus Valerius Martialis) و لوکانوس (Marcus Annaeus Lucanus) در این سرزمین به دنیا چشم گشودند.
اوّلین شواهد موجود، تاریخ رواج مسیحیت را در اسپانیا به قرن چهارم م. می‌رسانند. در سال ۳۸۰، امپراتور تئودوسیوس اوّل مسیحیت را دینرسمی کلّ قلمرو رم اعلام کرد.
سده های میانه

نمایی از مسجد قرطبه (دوران اموی)

در قرن پنجم میلادی، گروه‌هایی از اقوام ژرمانیک به اضافه‌ی یک قوم ایرانی به اسم الان‌ها امپراتوری رم را که به مرحله انحطاط خود رسیده بود تسخیر کردند. از این میان، قوم ویزیگوت در اسپانیا قدرت را به دست گرفت و سلسله پادشاهی‌ای تشکیل داد که قلمرو آن کلّ شبه‌جزیره و مناطق جنوب فرانسه را در بر می‌گرفت. مذهب آن‌ها، بر خلاف اکثر ساکنان اسپانیا که کاتولیک بودند، آریوئی بود تا این که در سال ۵۸۹ م. رکاردوس اول به مذهب کاتولیک روی آورد. ویزیگوت‌ها به کشور خودشان هیسپانیا می‌گفتند.
در سال ۷۱۱ م. هیسپانیا مورد حمله مسلمانان عرب و بربر، به رهبری طارق بن زیاد قرار گرفت و بعد از چند سال، تقریباً تمامی سرزمین‌هایش با اسماندلس به صورت یکی از ولایات تحت سلطه‌ی بنی امیه دمشق در آمد. بعد از سقوط حکومت امویان دمشق، در سال ۷۵۶ م. یکی از آنها به اسم «عبدالرحمان داخل» موفق به تاسیس یک امارت مستقلِ از خلفای نوپای عباسی در قلمرو اندلس شد. تثبیت قدرت سیاسی این امارت و رقابت بین‌المللی با عباسیان بغداد و فاطمیان مصر باعث شد در سال ۹۲۹ م. عبدالرحمان سوم لقب خلیفه را اتخاذ کند.
دوره‌ی خلافت اموی، که اوج قدرت سیاسی مسلمانان در شبه‌جزیره‌ی ایبری به شمار می‌رود بعد از یک قرن تسلط با "فتنه اندلس" ختم یافت. اختلافات داخلی گوناگون به جنگ‌های داخلی و تشکیل امارت‌های جداگانه ملوک‌الطوایفی انجامید که سلطان برخی از آنها مسلمان بود و برخی دیگر در نیمه شمالی شبه‌جزیره تابع کلیسای رم بودند. تضعیف تدریجی امارات اسلامی باعث شد امارات مسیحی قلمرو خود را بسط بدهند و به مرور نیز متحد شوند. در قرن سیزدهم م.، شبه‌جزیره به پنج تا مملکت تقسیم شده بود: آراگون، ناوار،کاستیل یا همان کاستیا (به زبان اسپانیایی Castilla)، پرتغال و گرانادا که از این پنج تا تنها گرانادا تحت سلطه خداندان مسلمان بنی نصر بوده است.
در سال ۱۴۶۹ م.، اتحاد دو مملکت مسیحی کاستیا و آراگون با وصلت ایزابلای یکم کاستیا و فردیناند دوم آراگون متحقق شد. گسترش دامنه‌های تحت سلطه مسیحیان با تکمیل تصرف جزایر قناریتوسط کاستیا در سال ۱۴۷۸ م. ادامه یافت، و بعد از آن نیز با امضای کاپیتولاسیون تحویل گرانادا در ۱۴۹۲ م. توسط ملک ابوعبدالله محمد دوازدهم، که طبق آن پادشاهان کاتولیک ایزابلا و فردیناند موظف رعایت دین اسلامی ساکنین گرانادا شدند. با تحویل گرانادا آخرین هسته سلطه اسلامی در شبه‌جزیره‌ی ایبری پس از ۷۸۱ سال از میان رفت. در همان سال٬ کریستف کلمب با سرمایه‌گذاری ملکه ایزابلا کاشف جهان نو شد و باز در همان سال نیز فرمانروایان کاتولیک دستور به ترک مذهب و گرایش به مسیحیت میا اخراج یهودیان از اسپانیا بعد از بیش از دو هزار سال سابقه حضور شبه‌چزیره ایبری. مدتی پس از اخراج یهودیان٬ مسلمانان نیز مجبور به ترک مذهب یا به خروج از اسپانیا شدند. برای تعقیب انحرافات از مذهب کاتولیک و تقیه‌ی یهودیان و مسلمانان٬ ملکه ایزابلا از سال ۱۴۸۰ م. دادگاه انگیزیسیون را تاسیس کرده بود. روند تمرکز قدرت در شبه‌جزیره با تصرف ناوارا توسط ملک فردیناند در سال ۱۵۱۲ ادامه یافت، که این امر باعث شکلگیری مرزهای اصلی اسپانیای کنونی شد.


عصر مدرن
نوشتار اصلی: امپراتوری اسپانیا


اسپانیا در قرون جدید (۱۶ و ۱۷ م.) قوی‌ترین کشور استعمارگر جهان بوده‌است.
جنگ داخلی
حکومت اسپانیا تا۱۹۳۱ م. مشروطه بود و در آن سال به جمهوری تبدیل شد. در ژوئیه ۱۹۳۶ ارتش اسپانیا کوشید دولت جمهوری اسپانیا را ساقط کند. نتیجه این عمل جنگ داخلی بود که در آن ۳۰۰٬۰۰۰ نفر مردند. آلمان نازی و ایتالیای فاشیست به حمایت از ژنرال فرانکو و نیروهای ملّی گرایش پرداختند. اتّحاد جماهیر شوروی و بریگاد بین‌المللی در جبهه جمهوری خواهان می‌جنگیدند. در۱۹۳۹ فرانکو در جنگ داخلی پیروز شد


ورود در نظام سیاسی اروپایی
امروزه حکومت اسپانیا مشروطه سلطنتی و پادشاه آن خوان کارلوس است.


کابینه زنانه
در سال ۲۰۰۸ نخست وزیر اسپانیا، خوزه لویس زاپاترو، دومین کابینه خود را که برای نخستین بار اکثریت را زنان تشکیل می‌دهند معرّفی کرد: ۹ وزیر زن در مقابل هشت مرد. رکورد جوان ترین وزیر تاریخ اسپانیا نیز در این کابینه با حضور بیبیانا آیدو، زن جوان ۳۱ ساله شکسته شد. در کابینه پیشین این نخست وزیر تعداد وزیران مرد و زن برابر بود. این حرکت برای اسپانیا که تا ۳۰ سال پیش از آن، در دوران فرانکو، مردان حقّ قانونی داشتند که در انظار عموم زن خود را کتک بزنند، حرکت بزرگی محسوب می‌شود.


وزیران این کابینه عبارتند از :
وزیران جدید
کریستینا گارمندیا، وزیر نوگرایی
میگل سباستیان وزیر صنعت
سلستینو کورباچو وزیر کار
بیبیانا ایدو وزیر مساوات
بئاتریس کوردور وزیر مسکن
کارمه چاکن وزیر دفاع


وزیران ابقا شده
النا اسپینوسا وزیر محیط زیست
الفردو پرس روبالکابا وزیر کشور
میگل انخل موراتینوس وزیر امور خارجه و همکاری
برنات سوریا وزیر بهداشت
سسار انتونیو مولینا وزیر فرهنگ
النا سالگادو وزیر مدیریت اجتماعی
ماریانو فرناندس برمخو وزیر دادگستری
مرسدس کابررا وزیر آموزش
ماریا ترسا فرناندس دلا وگا معاون اول نخست وزیر
پدرو سولبس همزمان معاون دوم نخست وزیر و وزیر اقتصاد
تقسیمات کشوری



بخش‌های خودمختار اسپانیا

نوشتار اصلی: تقسیمات کشوری اسپانیا
نوشتار اصلی: بخش‌های خودمختار اسپانیا
نوشتار اصلی: استان‌های اسپانیا
نوشتار اصلی: شهرستان‌های اسپانیا
نوشتار اصلی: دهستان‌های اسپانیا

اسپانیا ۱۷ بخش خودمختار دارد. از سوی دیگر کشور اسپانیا به ۵۰ استان نیز تقسیم شده است که به این ترتیب هر کدام از بخش‌های خودمختار خود به یک یا چند استان تقسیم گردیده‌اند. برای نمونه ناحیه اکسترمادورا از دو استان کاسرس و باداخوس تشکیل شده است. علاوه بر این هر استان به تعدادی شهرستان تقسیم شده است و هر شهرستان به تعدادی دهستان. اسپانیا ۸۱۰۸ دهستان دارد.

پرجمعیّت ترین شهرها
هر دهستان اسپانیا به طور میانگین ۵٬۳۰۰ نفر جمعیت دارد، امّا دامنه تغییرات زیاد است. پرجمعیّت‌ترین دهستان اسپانیا مادرید با ۳٬۱۲۸٬۶۰۰ (۲۰۰۶) نفر جمعیّت است. در حالی‌که چندین دهستان نیز وجود دارند که جمعیتشان کمتر از ۱۰ نفر است. جدول زیر ده تا از پرجمعیّت‌ترین دهستان‌های اسپانیا را نشان می‌دهد.



دو برج موسوم به دروازه اروپا مادرید

# شهر بخش خودمختار جمعیت[۵]
(۲۰۰۶)
۱ مادرید الگو:Country data مادرید ۳٬۱۲۸٬۶۰۰
۲ بارسلونا الگو:Country data کاتالونیا ۱٫۶۰۵٫۶۰۲
۳ والنسیا الگو:Country data بالنسیا ۸۰۵٫۳۰۳
۴ سویا اندلس ۷۰۳٫۳۱۳
۵ ساراگوسا الگو:Country data آراگون ۶۳۹٫۱۸۱
۶ مالاگا اندلس ۵۶۰٫۶۳۱
۷ مورسیا الگو:Country data مورسیا ۳۱۶٫۹۹۶
۸ رودسر الگو:Country data جزایر قناری ۳۷۷٫۰۵۶
۹ پالما الگو:Country data جزایر بالئارس ۳۷۵٫۰۳۸
۱۰ بیلبائو الگو:Country data باسک ۳۵۳٫۱۳۵
اقتصاد
اسپانیا بزرگ‌ترین تولید کنندهٔ روغن زیتون جهان است



منبع:ویکی پدیا