تانا (يا كِتانا) (در ژاپني: 刀، انگليسي: Katana) نام يك نوع شمشير ژاپني است كه از قرن ۱۳ ميلادي مورد استفاده ساموراييهاي ژاپن بودهاست. لغت "كتانا" در زبان ژاپني باستان به معني "شمشير" است
از ويژگيهاي بارز كتانا شكل زيباي آن و استحكام خارق العادهاش است. در طول تاريخ شكل آن تغيرات مختصري يافته ولي اصول پايه آن همچنان بدون تغير ماندهاست. از جمله ويژگيهاي كتانا ميتوان به شكل منحني تيغه آن اشاره كرد. همچنين يك طرف شمشير (لبه داخلي آن) بسيار تيز است و اصولا قسمت عقب سطح شمشير از قسمت تيز و برنده آن كلفتتر است.
كتانا اصولا براي بريدن اجزا بدن طراحي شده تا زخمي كردن دشمن، به همين دليل هر تيغه آن به شكل خاصي طراحي شدهاست تا قدرت برندگي آن هر چه بيشتر اثرگذار باشد.
شمشيرهاي ژاپني اصولا بر چهار پايه طبقه بندي و تقسيم ميشوند.
تقسيم بندي بر پايه اندازه تيغه آن
تمام شمشيرهاي ژاپني بر اين پايه توليد ميشوند. چيزي كه شمشيرهاي ژاپني را از يكديگر متمايز ميكند طول تيغه آن است. شمشيرهاي ژاپني با واحد شكو (Shaku) اندازهگيري ميشوند. (۱ شكو = تقريباً برابر است با ۳۰٫۳ سانتي متر و يا ۱۱٫۹۳ اينچ) همچنين براي دقت بيشتر هر «سان», «بو» و «رين» (به ترتيب برابر با يك دهم, يك صدم و يك هزارم شكو) مورد استفاده قرار ميگيرد. براي مثال:
•
تيغه كمتر از يك شكو (۳۰ سانتي متر) يك تانتو (خنجر) ناميده ميشود.
تيغه بزرگتر بين يك تا دو شكو (يعني بين ۳۱ تا ۶۱ سانتي متر) شوتو (شمشير كوتاه) ناميده ميشود. معروفترين انواع شوتو شمشيرهاي واكيزاشي و كوداچي هستند.
تيغه بلندتر از دو شكو (۶۱ سانتي متر) دايتو (شمشير دراز) ناميده ميشود. شمشيرهاي كتانا در اين بخش قرار ميگيرند كه متداولترين نوع شمشير ژاپني هستند.
تيغه بلندتر از سه شكو (۹۰ سانتي متر) آداچي و يا نوداچي خوانده ميشوند. اينگونه شمشيرها كاربرد كمتي دارند و استفاده چنداني ندارند
تقسيم بندي بر پايه نوع سبك رزمي مدرسه سامورايي و استان سازنده آن
از نوع شمشير ژاپني، ميتوان به محل ساخت و مدرسه سامورائي كه شمشير در آن ساخته شدهاست پي برد
در واقع هر شش مدرسه معروف و صاحب سبك سامورائي, يعني; مدرسه سوشو, مدرسه ياماتو, مدرسه بيزن, مدرسه ياماشيرو, مدرسه مينو و مدرسه واكيمونو كه هر كدام در استانهايي به همين نام متمركز بودند, به خاطر خواص منحسر به فرد شمشيرهاي خود مشهور بودند. براي مثال شمشيرهايي كه در استان مينو ساخته ميشدند به خاطر قدرت بسيار بالاي برندگي و يا شمشيرهاي استان ياماتو به خاطر خسته نشدن دست و سبكي شمشير معروف بودند.
همچنين هر يك از اين مدارس امضاء مخصوص مدرسه خود را بر روي شمشيرهايشان حك ميكردند
تقسيم بندي بر پايه سير و زمان ساخت آن
•
تا قبل از سال ۹۷۸ ميلادي: در اين سالها شمشيرهاي «چوكاتو» و يا «جوكوتو» كه داراي تيغهاي صاف و شكلهاي غيرمعمول و عجيب بودند، رواج بسيار داشتند.
از ۹۷۸ تا ۱۵۹۷ ميلادي: در اين سالها شمشيرهاي موسوم به «كوتو» متداول گشت. در اين دوره تاريخي هنر شمشيرسازي ژاپن به شكوفايي قابل توجهي رسيد. گونههاي اوليه «كوتو» شكلهاي نامناسبي داشتند، به طوري كه دستههاي شمشير شكلي منحنيوار داشت. اين شمشيرها همچنين در ابتدا در دست كمي سنگين بودند ولي بعدها اشكالاتشان بهبود قابل توجهي يافت و تغييراتي اساسي در شكل كوتوها ايجاد شد.
از ۱۵۹۷ تا ۱۷۶۰ ميلادي: در اين سالها شمشيرهاي موسوم به «شينتو» كه به زبان ژاپني به معناي «شمشير جديد» بود متداول گشت. اما از لحاظ كيفيت، اين شمشيرها در مقام پايينتري نسبت به شمشيرهاي «كوتو» قرار داشتند و ساموراييهاي متمول همچنان از شمشيرهاي «كوتو» استفاده ميكردند.
از ۱۷۶۰ تا ۱۸۷۶ ميلادي: در اين سالها نوع جديد و بهبود يافته شمشيرهاي «كوتو» طراحي و ساختهشد كه اصولا «شين شينتو» يا «شمشيرهاي جديد جديد» نام گرفتند. اين شمشيرها از شمشيرهاي «شينتو» كيفيتي بالاتر داشتند اما همچنان شمشيرهاي «كوتو» حرف اول را ميزدند.
از ۱۸۷۶ تا امروز: بعد از وضع قانون هايتورهاي كه حمل سلاح و شمشير در ميادين شهر را ممنوع ميكرد, تيغههايي كه به صورت كارخانهاي ساخته ميشدند را به صورتي استهزاء آميز «گانتو» ناميدند. «گانتو»ها كه بيشتر به شمشيرهاي سواره نظام كشورهاي فرانسه و انگليس شبيهه بودند تا كتاناها (اگر چه «گانتو»ها شكل شمشيرهاي كتانا را نيز تا حد زيادي حفظ ميكردند) اندازهاي كوتاهتر از شمشيرهاي «شينتو» و «شين شينتو» داشتند
نام چند تن از معروفترين سازندگان كاتانا، واكي زاشي
ماسامونه
هاتوري هانزو
موراماسا
آماكوني
مونه چيكا
علاقه مندي ها (Bookmarks)