سيكل ازت یا چرخه نیتروژن









هدف تولید و تکثیر باکتریهای مفیدی می باشد که نیتروژن آب را کنترل و به تجزیۀ فضولات ماهیان کمک می کنند.
به علّت تصفیۀ آب شهری و وجود کلر در آن؛ این باکتری ها در آب شهری بسیار کم می باشند.


دانستن این چرخه و حفظ تعادل آن یکی از رموز اولیه موفقیت در نگه داری ماهیان زینتی است و بی توجهی به آن چیزی جزخستگی، اتلاف وقت و هزینه زیاد به مراه نخواهد داشت و شما طی چند ماه بیشتر ماهیان خودتان را از دست خواهید داد.
به خصوص در زمینۀ نگهداری ماهیان آب شور و شقایق ها، این چرخه بسیار مهم و ضروری است.



به علّت بسته بودن محیط آکواریوم و استفاده از آب تصفیه شده در آن، شما باید در شروع کار استارت این چرخه را بزنید و بعد به استمرار آن کمک کنید.
نقطۀ شروع، ورود ماهی به آکواریوم و غذا دادن به آن است. تجزیه غذا ومدفوع ماهی باعث ایجاد NH3 درمحیط می شود که برای ماهی سمّی است.
در روزهای هفتم تا چهاردهم NH3 در محیط به میزان کم توسط گیاهان طبیعی داخل آب جذب شده و باقیمانده به صورت آزاد در آب باقی می ماند و با گذشت زمان، این میزان بالا می رود تابه حداکثر می رسد.
در روزهای چهاردهم تا بیست و پنجم، همزمان با این تولید NH3 ؛ باکتری هایی که بطور آزاد در هوا وجود دارند شروع به اکسیده کردن NH3 می کنند و آن را تبدیل به NO2یا نیتریت می کنند که آن نیز به نوبه خود سمّی می باشد.

این میزان نیز به تدریج بالا می رود تا به حداکثر برسد.

در این مدت باکتری های دیگری موسوم به "نیترو باکتر ها" شروع به ازدیاد می کنند که کارشان تبدیل نیتریت هابه NO3 یا نیترات است.

از روز 27به بعد (در آکواریوم های مختلف بین 27 تا 47 روز ممکن است این زمان تغییر کند ) منحنی نیتریت ها سقوط کرده و میزان نیترات ها بالا میرود که در این روزها، میزان نیتریت و آمونیاک Amonia به وسیله کیتهای تست نیتریت غیر قابل اندازه گیری می شود و آکواریوم ما چرخه حیاتی خود راکامل کرده است.

لازم به ذکر است که نیترات به "میزان کم" سمی نیست و حتّی جهت رشد به وسیله گیاهان مصرف می شود (کود نیتراته ).
به مرور زمان که میزان آن در محیط آکواریوم (به علّت بسته بودن محیط ) بالا می رود تعویض قسمتی از آب یا همان عمل سیفون کردن این میزان را به حد قابل قبول می رساند.

با توجه به مطالب بالا باید دانست که اکثرماهی های موجود تحمل طی این چرخه را ندارند و درست بعد از یک هفته کم وبیش با مرگ بی دلیل ماهی هایمان مواجه می شویم.
بعضی نا امیدشده ودست می کشند بعضی شروع به تعویض مکرر کل آب اکواریوم و شستشوی آن می کنند که در نهایت خسته شده و این سرگرمی برایشان پر دردسر و کثیف به نظرمی آید.


راه حل :

ماهی های کمی تحمل این دوره را دارند که از میان آن ها تایگر، زبرا، کت فیش، آنجل مونو ( برای آب شور) را می توان نام برد.
برای شروع تعدادی از این ماهی ها رو تهیّه می کنید و داخل آب می اندازید.
بعضی این چرخه را باماهی های معروف به "صید" که برای غذا دهی به ماهیان گوشتخواردر بازار موجود است طی می کنند که هرگز توصیه نمی شود. این ماهی ها با خود انواع بیماری ها را به آکواریوم شما وارد می کنند که خود دردسر جدیدی است.
آمونیاک سمی است بسیار قوی و اثر آن برروی دستگاه تنفس ماهی ها را می توان با اثر شامپویی که به چشم انسان وارد می شودمقایسه کرد - می سوزاند! - حتی بدتر از این، سبب پایداری آسیب بافتهایی می شود که در تنفس ماهی نقش دارند. این آسیب ها به قدری جدی هستند که ممکن است باعث مرگ ماهیها شوند و حتی اگر برخی از آنها بتوانند این وضعیت را تحمل کنند، طول عمر آنها بسیارکاهش خواهد یافت و اغلب به جای اینکه 3 تا 10 سال عمر مفید داشته باشند، ظرف چند ماه می میرند. در بسیاری از موارد، مردم برای شروع کار و در آکواریمی که تازه آنرا به کار انداخته اند برخی از ماهیانی را انتخاب می کنند که اصلاً تمایلی به قرار گرفتن در چنین محیط به اصطلاح صفر کیلومتری را ندارند. آنها این ماهی ها را می خرند فقط به خاطر اینکه کسی به آنها گفته این ماهی ها برای شروع چرخه خوب هستند؛اگر واقعاً اینطور باشد!!!

به هر حال ماهی های مذکور را در مدت زمان حدود 40 روز در آکواریوم نگهداری می کنید و بعد از آن هر ماهی که مد نظر دارید به تانک وارد می کنید. این ماهی ها غذا می خورند، آمونیاک تولید می کنند و سیکل را آغاز کرده و تا انتها ادامه می دهند.

بنابراین به این نکته می رسیم که از خود درباره ضرورت قرار دادن ماهی های ضعیفمان در معرض عذاب و شکنجه ای که در بالا شرح آن رفت، سؤال کنیم.