نمایش نتایج: از 1 به 2 از 2

موضوع: تاریخچه بنای گنبد.ضریح.مرقد.گلدسته.رواق ها و صحن ها.ومساجد حضرت معصومه

  1. #1
    كاربر درجه 2
    بانوی شرقی آواتار ها
    تاریخ عضویت
    Jan 2012
    سن
    33
    نوشته ها
    959
    نوشته های وبلاگ
    361
    میزان امتیاز
    22

    پیش فرض تاریخچه بنای گنبد.ضریح.مرقد.گلدسته.رواق ها و صحن ها.ومساجد حضرت معصومه

    اولين گنبدى كه «پس از سايبان حصيرى موسى بن خزرج» برفراز تربت پاك فاطمه معصومه (س) بنا شد، قبه اى برجى شكل بود كه به همت حضرت زينب دختر امام جواد (ع) از مصالح آجر و سنگ و گچ در اواسط قرن سوم هجرى ساخته شد.
    به مرور زمان و پس از دفن بعضى از بانوان علوى در جوار فاطمه معصومه (س) دو گنبد ديگر در كنار گنبد اول ساخته شد.

    اين سه گنبد تا سال 447 هجرى ى برقرار بودند تا اين كه در همان سال «مير ابوالفضل عراقى» (وزير طغرل كبير) به تشويق شيخ طوسى (ره) به جاى آن سه گنبد، گنبد مرتفعى ، آراسته به نقشهاى رنگ آميزى و تزيينات آجرى و كاشى بدون ايوان و حجره بنا نهاد، كه تمام قبور سادات وآن بانوان را فرا مى گرفت.
    در سال 925 هجرى قمرى همين گنبد به همت «شاه بيگى بيگم» همسر شاه اسماعيل تجديدبنا و سطح خارجى گنبد با كاشى هاى معرق آراسته گرديد. ضمناً ايوان رفيع با دو مناره در صحن عتيق ساخته شد.
    نهايتاً در سال 1218 هجرى همزمان با سلطنت فتحعلي شاه قاجار گنبد مطهر با خشت هايى طلايى تزيين شد كه تا سال 1379 شمسى باقى ماند.
    درسال 1380 به علت تخريب ظاهر گنبد و جهت جلوگيرى از وارد شدن صدمات ديگر به ساختمان گنبد به همت توليت آستانه مقدسه، حضرت آيت الله مسعودى خمينى جهت بازسازى و تعميرات اساسى گنبد حرم مطهر اقدام شد و لذا خشت هاى طلايى سابق جمع آورى گرديد و پس از باز سازي و تعميرات اساسي که با هزينه اي بالغ بر 25 ميليارد ريال بر روي گنبد مطهر صورت گرفت ، مراسم پرده برداري از گنبد جديد در تاريخ 6/2/1384 هجري شمسي بر گزار شد .

    در سال 965 هجرى شاه طهماسب صفوى، در چهار طرف مرقد ضريحى آجرى آراسته به كاشيهاى هفت رنگ و كتيبه هاى معرق بنا نمود و در اطراف آن منافذى باز بود تا هم مرقد ديده شود و هم زائران نذورات خود را داخل ضريح بريزند.
    در سال 1230 هجرى قمرى فتحعلى شاه همان ضريح را نقره پوش كرد كه اين ضريح به مرور زمان فرسوده شد و در سال 1280 ضريحى كه از نقره ضريح سابق و نقره هاى موجود در خزانه ساخته شده بود به جاى آن نصب گرديد.
    اين ضريح چندين مرتبه تجديد بنا و اصلاح شد و سال هاى متمادى روى مرقد حضرت باقى بود تا اين كه در سال 1368 هجرى شمسى به دستور توليت آن زمان شكل ضريح را تغيير دادند و ضريحى را با ظرايف و شاهكارهاى هنرى ويژه اى به جاى آن نصب نمودند كه آن ضريح همچنان برفراز تربت نورانى حضرت برقرار است و در اسفند ماه 1380 شمسى اصلاحات و تعميرات جديد صورت گرفت. تمام قسمت هاى نقره اى ضريح از نقره 92 در صد با بهترين نوع از نقره 100 در صد خالص خريدارى شده از بانك مركزى جمهورى اسلامى ايران و چوب هاى زير آن اعم از ستون و پايه و ... به دست استادكاران اصفهانى ساخته و قلم زنى شد و كارشناسان آستانه مقدسه (قسمت نقره اى ) آن را تعويض كردند و ضريح سابق كه فرسوده شد به خزانه حضرت تحويل داده شد .
    مرقد شريف حضرت فاطمه معصومه (س) (در ميان بقعه مبارکه ) با بلندي 20/1 و طول و عرض95/2 در 20/1 متر قرار گرفته و با کاشي هاي نفيس و زيباي زرفام (آغاز قرن هفتم ) پوشيده شده است . گرداگرد مرقد منور , ديواري به بلندي دو متر و طول و عرض تقريبي (80/4 , در , 40/4 ) قرار دارد که در سال 950 بنا گرديد و با کاشي معرق آراسته شد . که اکنون اين ديوار با ضريح مشبک از جنس نقره پوشيده شده است.

    سير تاريخي مرقد پاک آن حضرت از اين قرار است : در سال 605 هجرى «امير مظفر احمد بن اسماعيل» بزرگ خاندان آل مظفر، بزرگ ترين استاد كاشى ساز آن زمان «محمد بن ابى طاهر كاشى قمى» را به كار ساخت و پرداخت كاشى هاى متنوع مرقد واداشت. او به مدت هشت سال به اين كار مشغول بود تا سرانجام در سال 613 كاشى هاى مرقد آماده و كار گذاشته شد. و اخيراً در سال 1377 شمسى مرقد مطهر به شكل جديد كه آميخته اى از كاشى و سنگ است تجديد بنا شد و همچنين ديواره هاى داخلى با سنگ مرمر سبز آراسته گرديد

    كتيبه هاي مرقد مطهر

    مرقد مطهر با خشت هاي كاشي مختلف و رنگين آراسته شده است و بر آن پنج كتيبه است:

    1ـ به خط نسخ، آيه الكرسي نوشته شده است.

    2ـ به خط نسخ طلايي آيات متعددي نگاشته شده.

    3ـ به خط كوفي آياتي از قرآن.

    4ـ به خط نسخ طلايي سوره تبارك.

    5ـ‌آيه اي ديگر از قرآن، و در زير كتيبه پنجم به خط نسخ برجسته نوشته شده كَتَبه و عمله محمد بن ابي طاهربن ابي الحسين.

    در كاشي هاي اطراف مرقد مطهر از بالا تا پايين سوره يس و الرحمن و تبارک و هل اَتي و سوره قدر نوشته شده و احاديث بسياري هم نگاشته اند از جمله:

    "قالَ النَبِ: مَنْ كَفَ لِسانَهُ عَنْ اَعراضِ الناسِ، اَقالهُ اللهُ عَثْرَتَهُ يَوْمَ الْقيامَهِ(250)

    مَنْ فَرَقَ بَيْنَ والِدَهٍ وَ وَلَدِها، فَرَقَ اللهُ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ الْجَنَهِ(251)

    حُسْنُ السؤالِ نِصْفُ الْعِلْمِ.(252)

    اَلزِنا يُورثُ الْفَقْرِ(253)

    اللهُ تَعالي عَوْنُ الْعَبْدِ مادامَ الْعَبْدُ فِي عَوْنِ اَخِيهِ.(254)






    گلدسته هاي ايوان طلا
    در دو طرف اين ايوان در صحن عتيق ، گلدسته هايي پوشيده از کاشي گرهي به صورت مارپيچ ( به بلندي 40/17 متر از سطح بام و قطر 50/1متر ) ساخته شده است که بين پيچ ها ، اسامي مبارک : «الله»، «محمد»، «على» به خط کوفي نوشته شده است که در بالاي آنها زير مقرنس کتيبه اي قرار دارد ، که سقف آن "ان الله و ملائکته يصلون ... " است.
    اين مأذنه ها به دستور «محمد حسين خان شاهسون شهاب الملك»، در سال 1285 هجرى قمرى، طلا كارى شد.
    در سال 1385 هجري شمسي تعميرات ديگري بر روي اين گلدسته ها صورت گرفت و سر گلدسته ها طلاکاري شد

    گلدسته هاى ايوان آينه
    برفراز پايه هاى دو طرف ايوان دو مأذنه است كه، از بلندترين بناهاى آستانه مى باشد.
    ارتفاع آنها از سطح بام 28 متر و از سطح صحن 80/42 متر و محيط آن 30/3 متر مي باشد . در بالاى مأذنه ها كتيبه اى با پهناى حدود يك متر ديده مى شود كه متن آن در يكى از مأذنه ها «لا حول ولا قوه الا بالله العلى العظيم» و در ديگرى «سبحان الله و الحمدلله و لا اله الا الله و الله اكبر» است.
    پوشش هر دو مأذنه از بالا تا پايين سرتاسر كاشى گرهى است كه در ميان آن ها نام هاى پروردگار متعال خوانده مى شود.
    باني آنها ، امين السلطان و معمار ، استاد حسن معمار قمي مي باشد و کاشي کاري گلدسته هاي مذکور بعد از پيروزي انقلاب اسلامي تعويض شده است.



    گلدسته هاي صحن بزرگ
    در صحن بزرگ (نو يا اتابک ) روبروي ايوان آيينه قرار دارند. پوشش آنها ، کاشي گرهي هشت ضلعي متساوي است . روي چهار ضلع اين گلدسته ها نامهاي مبارک «الله»، «محمد»، «على» از بالا به پايين 4 مرتبه نوشته شده است.


    محدوده هاى نزديك تر به ضريح مطهر را رواق مى گويند.
    رواق بالاسر:
    محوطه اى است بين مسجد بالاسر تا ضريح مطهر است، كه با آيينه كارى و گچكارى هاى بسيار زيبا آراسته شده است و محل زيارت مؤمنان است.
    رواق دارالحفاظ
    محوطه بين ايوان طلا و ضريح مطهر است كه از سابق در اين محل خادمان و قاريان قرآن مراسم ويژه اى داشته اند و هم اكنون نيز خطبه شامگاهى خدام در آن جا اجرا مى شود.
    رواق آينه،«شهيد بهشتى»
    كه در بخش زنانه و پايين پاى حضرت (س) واقع است كه با تعميراتى كه در سالهاى اخير در آن انجام شده محل بسيار با صفا و نورانى براى زيارت خواهران است.
    رواق پيشرو
    محوطه بين مسجد طباطبايى تا ضريح مطهر است كه از ساليان قديم محل برگزارى مراسم خطبه صبحگاهى و عرض ادب خدام و مسؤولان آستانه مقدسه بوده است، و هم اكنون نيز اين سنت حسنه ادامه دارد.



    صحن نو «اتابكى»:
    اين صحن زيبا داراى چهار ايوان شمالى، جنوبى و شرقى و غربى است: ايوان شمالى آن ورودى از ميدان آستانه و ايوان جنوبى ورودى از طرف قبله و ايوان شرقى ورودى از خيابان ارم و ايوان غربى همان ايوان آينه است در هر كدام از اين ايوان هاى ياد شده ظرايف و آثار هنرى، معمارى خاصى به كار رفته است كه نظر هر بيننده هنر دوست را به خود جلب مى نمايد. وجود اين ايوان هاى مجلل به ويژه ايوان آينه و قرار گرفتن حوض چند ضلعى در وسط صحن مطهر (با خصوصيات موجود در آن) زيبايى اين مكان مقدس را چند برابر كرده است.



    اين صحن آز آثار (ميزرا على اصغر خان صدر اعظم) است كه از سال 1295 هجرى قمرى تا سال 1303 بناى آن طول كشيده است.


    صحن عتيق «قديم»
    صحن عتيق «واقع در شمال روضه مباركه» اولين صحنى است كه در اين بارگاه مباركه بنا شده، اين صحن را چهار ايوان زيبا فرا گرفته است. ايوانى با عظمت در جنوب كه همان ايوان طلا (ورودى صحن به روضه مطهره) مى باشد و ايوانى در شمال كه ورودى فيضيه به صحن را تشكيل مى دهد كه ساختمان نقاره خانه روى آن بنا شده است و ايوانى در غرب كه ورودى مسجد اعظم به صحن است و در شرق، ايوان ورودى صحن عتيق به صحن نو واقع است.


    اين صحن در عين كوچكى به خاطر ايوانهاى آن از زيبايى خاصى برخوردار است.
    اين صحن و ايوان هاى اطراف آن را «شاه بيگى» همسر شاه اسماعيل صفوى در سال 925 هجرى قمرى بنا نمود.
    از سال 1377 نيز به دستور توليت آستانه مقدسه تعميرات اساسى در اين صحن و مقابر اطراف شروع شده است كه همچنان ادامه دارد و بزودى شاهد يكى از جلوه هاى هنر اسلامى و تركيب هماهنگ در جهات مختلف صحن خواهيم بود.

    صحن صاحب الزمان
    اين صحن با بيو تات متعلق به آن در مساحتي حدود 8 هزار متر مربع با چهار جهت ورودي ، در سال 1381 شروع و در سال 1384 افتتاح گرديد.(ورودي شرقي " شبستان امام خميني " ، ورودي غربي " پل آنچي " ، ورودي شمالي " بست مسجد اعظم " ، ورودي جنوبي " خيابان جديدالاحداث" . ديواره هاي اطراف اين صحن منقوش به کتيبه هاي قرآني با خطوط بنائي و کوفي در ساختار و طرح جديد با ترکيبي از سيمان سفيد و آجر است. در وسط اين صحن حوض زيبايي با ترکيب جديد ساخته شده است.
    [

    مسجد بالا سر:


    اين مسجد از زيباترين رواق هاي آستانه مقدسه است . که در دوران صفويه به عنوان ميهمانسراي آستانه شمرده مي شد . در زمان قاجاريه ساختمان آن تجديد بنا شد و به صورت مسجدي با دو گنبد به دستور تقي خان حسام السلطنه ساخته شد. در سال 1338، آيت الله فيض با اختصاص زميني در جهت غربي ، اين مکان را توسعه داد . بعد از الحاق مسجد اعظم به اين قسمت ، ساختماني جديد به دستور توليت با خصوصيات فراوان معماري ( به جاي بناي قديمي عمارتي رفيع به ابعاد 14 در 48 متر ، فاقد ستون ) بنا گرديد. در سال 1345 اين بنا تکميل گرديد.



    مسجد طباطبايى:
    داراي گنبدي 50 ستوني است که به جاي صحن قديم (زنانه ) در جنوب روضه مطهره ساخته شده است .( دهانه اين گنبد 17 و ارتفاع آن 17 متر است که با اضافه شدن فضاهاي اطراف به 80/24 در 20/24 متر افزايش مي يابد. اين گنبد بر فراز 10 پايه آجري به قطر 2 در 2 و ارتفاع 30/3 متر قرار دارد) . در طرف جنوب مسجد محرابي مزين به کاشي کاري معرق به شکل 5 ضلعي و داراي کتيبه اي منقوش به آيه نور است. قسمت محدود به محراب و اطراف آن ، حکم مسجد را دارد.
    باني اين گنبد و مسجد مرحوم حجت الاسلام حاج آقا محمد طباطبايي است. کار ساخت اين مسجد از سال 1360 تا سال 1370 هجري قمري به طول انجاميد.


    مسجد شهيد مطهرى
    اين مسجد نيز به جاى موزه سابق ساخته شده است كه با كاشيكارى هاى جديد جلوه زيبايى دارد و اكثر مراسم مذهبى حرم مطهر در اين محل برگزار مى شود.


    مسجد اعظم
    اين مسجد به سبک معماري اسلامي بنا گرديده و در سال 1339 هجري شمسي مورد بهره برداري قرار گرفت. مجموع مساحت مسجد تقريبا 12000 متر مربع است.
    داراي 4 شبستان ( شبستان زير گنبد 400 متر مربع و شبستانهاي جانبي هر کدام 900 متر مربع و شبستان زير ساعت با مساحت 300 متر مربع و ارتفاع سقف هر کدام تا سطح حدودا 10 متر )، و 3 ايوان رفيع و زيبا و گنبد بزرگي به قطر 30 متر و ارتفاع 25 متر از سطح پشت بام و ارتفاع 35 متر از کف شبستان مي باشد.گلدسته هاي آن به ارتفاع 25 متر از بام و ارتفاع 45 متر از سطح زمين و ماذنه هايي به ارتفاع 5 متر از سطح پشت بام ساخته شده اند.
    علاوه بر اين ، يک برج با ساعت زنگي بزرگ در شمال مسجد قرار دارد که از 4 جهت ديده مي شود. در سال 1371 هجري شمسي حايل بين مسجد اعظم و مسجد بالاسر برداشته شد تا محيط يکپارچه شود.

    مسجد محمديه
    محوطه اي در شبستان بزرگ امام خميني ، به جاي مسجد محمديه قديم که به همان اسم نامگذاري شده است.
    شبستان بزرگ امام خميني(ره )
    اين شبستان در مساحتي حدود هشت هزار متر مربع در طي سه سال احداث و در سال 1384 هجري شمسي افتتاح گرديد. داراي 4 ورودي است ( از شرق به خيابان ارم ، از جنوب به خيابان جديد الاحداث ، از غرب به صحن صاحب الزمان ، و از شمال به حرم مطهر ).
    دور تا دور اين شبستان ستونهاي کوتاهي است که نيم طبقه روي آنها استوار شده و در وسط اين محوطه 4 ستون بسيار بلند قرار دارد که گنبد کم ارتفاعي به شکل مربع بر آن قرار گرفته که بر ديوارهاي داخلي گنبد آيات سوره ي انسان به خط ثلث با رنگهاي طلايي و نقره اي نقش بسته است.

    شبستان حضرت نجمه خاتون (س)
    اين بخش دقيقا در زير شبستان امام خميني بنا شده است . قسمت مياني اين شبستان با اختلاف سطحي حدود 50 سانتيمتر در قالب يک طرح جديد ارائه شده است.
    ظرفيت گنجايش نمازگزار در کل بخش توسعه حرم مطهر ( شبستان امام خميني ، صحن صاحب الزمان (عج ) و شبستان نجمه خاتون (س) ، 23500 نفر مي باشد. و مساحتي حدود 18000 متر مربع را شامل مي شود.)



    يادآورى:
    عنوان مسجد براى اين مكان هاى مقدس صرفا جهت نام گذارى است و احكام خاص مسجد را ندارند. لذا بعضى از اموات و بزرگان از علما و مراجع در اين رواق ها دفن شده اند.
    البته از مجموعه آستانه و حرم مطهر دو نقطه است كه احكام مسجد را دارد.
    1ـ محوطه جلوى محراب مسجد طباطبايى
    2ـ محوطه اى در رواق بالا سر حضرت (س) و لذا بعدها نام مسجد روى مجموعه اطراف آن ها نيز گذارده شده است




    ]
    بــــرای ِ هــر کـس کـه رفــتـنی سـت ،
    فــــقـط بــــایــــد ..
    کنــــار ایــستــاد ..
    و ..
    راه بـــــاز کـــــرد !
    بــه هـمـیـن ســـادگــــی !

  2. #2
    مدیر کل سایت
    قمیا آواتار ها
    تاریخ عضویت
    Jun 2010
    محل سکونت
    قم
    نوشته ها
    1,672
    نوشته های وبلاگ
    144
    میزان امتیاز
    10

    پیش فرض پاسخ : تاریخچه بنای گنبد.ضریح.مرقد.گلدسته.رواق ها و صحن ها.ومساجد حضرت معصومه

    تشکر از پست مفید

    انجمنی مجزا برای حرم حضرت معصومه س قبلا ایجاد شده

    http://www.qomia.com/forums/76

موضوعات مشابه

  1. گلدسته هاي حرم حضرت معصومه+مشخصات+عكس
    توسط قمیا در انجمن حرم حضرت معصومه (س)
    پاسخ: 1
    آخرين نوشته: 10-29-2012, 09:54 AM
  2. صحن های حرم حضرت معصومه(س)
    توسط قمیا در انجمن حرم حضرت معصومه (س)
    پاسخ: 2
    آخرين نوشته: 10-29-2012, 09:52 AM
  3. فرا رسیدن دهه کرامت / از حضرت معصومه تا حضرت رضا (ع)
    توسط سزار در انجمن شناخت امامان و معصومین (ع)
    پاسخ: 3
    آخرين نوشته: 09-20-2012, 06:55 AM
  4. معرفي رواق هاي حرم حضرت معصومه(س)
    توسط قمیا در انجمن حرم حضرت معصومه (س)
    پاسخ: 0
    آخرين نوشته: 04-17-2011, 08:39 PM

کاربرانی که این تاپیک را مشاهده کرده اند: 0

هیچ عضوی در لیست وجود ندارد.

علاقه مندي ها (Bookmarks)

علاقه مندي ها (Bookmarks)

مجوز های ارسال و ویرایش

  • شما نمیتوانید موضوع جدیدی ارسال کنید
  • شما امکان ارسال پاسخ را ندارید
  • شما نمیتوانید فایل پیوست کنید.
  • شما نمیتوانید پست های خود را ویرایش کنید
  •