بیت حضرت امام خمینی (ره)

منزل امام خمینی (ره) در شهر قم، ساختمانی دو اشکوبه و بسیار ساده و شامل زیر زمین و طبقه هم کف است. حیاط ساختمان در قسمت جنوبی قرار گرفته و در جهت های شمال شرق و غرب آن فضاهای سر پوشیده قرار دارند. استقرار فضاها به گونه ای است که پلکان میانی، ساختمان را به دو بخش بیرونی (در شرق) و اندرونی (در غرب) تقسیم می کند.

تالار سمت شرق، محل سخنرانی حضرت امام (ره) در دهه های گذشته بوده است. با توجه به ویژگی معماری، احتمالاً این بنا در اوایل قرن حاضر ساخته شده است. این خانه در حدود سال 1335 توسط حضرت امام خمینی (ره) خریداری و تا سال 1343 توسط معظم له مورد استفاده قرار گرفت. هم اکنون این بنا به عنوان یادمان تبرک شده از سوی حضرت امام خمینی (ره) روزانه بازدیدکنندگان فراوانی از سراسر جهان دارد.




شکل1 حیاط منزل حضرت امام خمینی



خانه ی ملاصدرا

محمد بن ابراهیم یحیی شیرازی ملقب به صدر المتالهین و معروف به ملاصدرا از بزرگان فلاسفه و از بزرگ ترین دانشمندان جهان در حکمت الهی و سرآمد حکمای اسلامی است که در سال 979 یا 980 ه ق. در شهر شیراز دیده به جهان گشود. او پس از کسب مقدمات علوم در شیراز برای تکمیل تحصیلات عازم اصفهان و پس از کسب اجتهاد نزد اساتیدی همچون شیخ بهایی و میرداماد به جهت مخالفت عده ای از علمای ظاهر بین، اصفهان را ترک و برای تزکیه نفس و سیر و سلوک به قریه «کهک » در نزدیکی قم آمد. دوران خلوت گزینی و سلوک معنوی صدرالمتالهین در کهک هفت و بنا به قولی پانزده سال به درازا کشید. خانه ملاصدرا در کهک، یادگاری بازمانده از دوران سکونت حکیم در قم است. خانه ملاصدرا در منتهی الیه غرب روستای کهک در منطقه چال حمام واقع است. دورتادور آن را خانه های روستایی با بافت معماری مناطق گرمسیری احاطه کرده اند.

نقشه ی اصلی بنا شبستانی است چلیپایی، (چهار صفه) که گراد گرد آن را چهار گوشه طبقه همکف و اول حجره ها و اتاق هایی در برگرفته اند. متأسفانه قسمت اعظم بنا تخریب شده است. چنانکه از هشت اتاق پیرامون شبستان تنها یک اتاق باقی مانده و دو اتاق دیگر نیز در طی تعمیرات سال 77 بازسازی گردید. تزیینات بنا ،شامل گچبری های شبه سجاده ای و مشبک های گچی در نورگیر ها است. در قسمت شرقی خانه قنات نسبتاً پر آبی وجود دارد که هم دوره و جزیی از مجموعه خانه ملاصدرا محسوب می شود.




شکل2 کاربندی و تزیینات گچبری خانه ملاصدرا، کهک، دوره صفوی

خانه ی حاجی خان

خانه ی حاجی خان ( محل سابق اداره میراث فرهنگی ) در مرکز بافت قدیم شهر، معروف به محله ی چهارمردان قرار دارد. این بنا، به اواخر دوره ی قاجار تعلق دارد. هر چند اتاق ها و فضاهای جبهه ی جنوبی که قدیمی ترین بخش بنا هستند، قدمتی بیش از 120 سال دارند. ورودی بنا شامل سردری کوتاه با طاق قوسی رومی آجری است که از طریق پاگرد شش ضلعی (هشتی) و دالان جبهه شمالی به حیاط مرکزی (میانسرا) ارتباط می یابد. کل مساحت بنا 600 متر مربع است که 560 متر آن زیر بنای مفید است. شاخص ترین بخش خانه پنج دری جبهه شرقی است که از طریق بادگیرهای دوگانه با فضای خارجی و زیرزمین مرتبط می شود. شش دری بخش شمالی نیز با ستون های سنگی ایوان از قسمت های با اهمیت خانه است. بادگیرهای دو گانه که به زیرزمین شاه نشین جبهه ی شرقی مرتبط می شوند . ستون های سنگی همراه با سر ستون ها و پایه ستون های ایوان شمالی و شرقی و نیز پنج دری های چوب گردو ، از خصوصیات بارز بنا محسوب می گردد. بنا ساختار مسکونی دارد، لیکن با تغییراتی جزئی در حال حاضر کاربری اداری یافته است .



شکل3 خانه حاجی خان، دوره قاجاریه

خانه ی زند

خانه زند در جنب خانه حاجی خان و در میان بافت قدیمی محله ی چهار مردان قرار دارد . با توجه به شکل ساختمانی و مصالح به کار رفته می توان حدس زد که بنا با قدمتی نزدیک به 120 سال، به اواخر دوره ی قاجار تعلق دارد. ورودی بنا شامل سر در کوتاه با نمای روکار آجری و بندکشی است که در قسمت پیشانی اشکال هندسی و تزیینات نازک کاری دارد. از طریق هشتی مستطیل شکل همین ورودی می توان به حیاط مرکزی (میانسرا) راه یافت. این خانه شامل سه بخش است:.

1 . شاه نشین تابستانی با بادگیر منفرد و درهای ارسی که در جبهه شرقی واقع شده است .

2 . نشیمن زمستانی که فضای بیشتری را در بر می گیرد و در جبهه شمالی واقع شده است .

3 .بخشی که به خدمه تعلق دارد و در جبهه غربی واقع شده است .

خانه ی زند پس از تملک توسط میراث فرهنگی قم به عنوان بخشی از اداره استان در شرایط فعلی دارای کاربری اداری است . (میراث قم . جهانبخش)




شکل4 خانه زند، دوره قاجار



شکل5 خانه زند، دوره قاجار



تیمچه ی بزرگ قم

تیمچه بزرگ قم در جبهه شمالی راسته بازار نو شهرستان قم قرار دارد و از آثار ارزشمند هنر معماری دوران اسلامی ایران محسوب می شود. این مجموعه توسط هنرمند بر جسته عصر ناصری استاد«حسن قمی » (معمار باشی) در سال 1301 هجری قمری طراحی و اجرا شد. بانی بنا مرحوم حاج سید محمود طباطبایی تاجر بزرگ قم و پدر مرحوم حاج آقا حسین طباطبایی قمی است. تیمچه بزرگ قم با دو ورودی رو به راسته بازار نو شامل سه گنبد و دو نیم گنبد است و قسمت مرکزی آن با دهانه 15 متر و ارتفاعی به همین اندازه در طول 28 متر بدون ستون امتداد می یابد. این گنبد از نوع عرقچینی، ولی پوشش زیرین (آهیانه) آن، شمسه کاری با اسلوب رسمی بندی و یزدی بندی است. تیمچه در مجموع دارای 20 حجره تحتانی و 12 غرفه فوقانی است. این تیمچه در گذشته مزین به درها و پنجره های زیبای ارسی گره سازی شده بوده که امروزه فقط نمونه هایی از آن باقی مانده است . (میراث قم . جهانبخش)



شکل6. تیمچه بزرگ قم،1301 هجری قمری



حمام حاج عسکر خان

حمام حاج عسکر خان در بخش شمالی راسته بازار نو قرار دارد و از دو قسمت جداگانه «حمام»و«چاله حوض»شکل گرفته است .دسترسی به حمام از طریق یک هشتی مستطیل شکل و با فرود از چند پله – پایین تر از سطح گذر بازار – امکان پذیر است. سر بینه نخستین فضا با نقشه ای مربع به ابعاد 10/11 متر است که گنبدی بر فراز آن با هشت ستون پنج ضلعی دیده می شود. نحوه قرار گیری اضلاع این ستون ها به صورت قرینه و هماهنگ با اضلاع مربع همراه با کاربندی ساده ی سطح گنبد شکل ، فعال و زیبایی را به وجود آورده است. بعد از یک هشتی کوچک دیگر، به دومین گنبد بزرگ حمام – به شکل مربع با ابعاد تقریبی 10 متر با چهار ستون راه می یابیم – که گرمخانه ی حمام محسوب می شود. به استناد کتیبه سنگی سر در، حمام دارای تاریخ 1216 ﻫ ق . ، همزمان با دوران فرمانروایی فتحعلی شاه قاجار است. (میراث قم . جهانبخش)



شکل7 حمام حاج عسگر خان، 1216 هجری قمری



منبع

جلال محدثي ،پايان نامه ی كارشناسي ارشد ،دانشگاه تهران،موضوع: منظر يك رودخانه(ساماندهی منظر هسته ی مرکزی شهر قم با محوریت رودخانه ی قمرود)،استاد راهنما: دکتر سیمون آیوازیان ،فصل اول/ بخش سوم





دوستای خوب قمی این مقاله صرفا فقط برای مطاله یا افزایش سطح اطلاعات شما نیست
ازتون خواهش می کنم حتما به این اثار سری بزنید
یه خونه قذیمی هم توی خیابان انقلاب به اسم شترخان هست که محلی های اون منطقه به شترخون می شناسند که می گن جای جالبی متاسفانه هنوز موفق نشدم که خودم اونجا رو ببینم
اگر شما عکی ومقاله ای از پیشینه این خونه دارید یا مثل این منازل می شناسید تو همین پست بذارید تا بقیه دوستان هم بتونن استقاده کنند